در بین شبکه های اجتماعی اینستاگرام به عنوان یک شبکۀ تصویرمحور، از قدرت تخریب بالاتری برخوردار است. هر تصویر معادل هزار کلمه عمل می کند. عکسی که مخاطب از طریق این شبکه مشاهده می کند، حتی اگر بداند غیرواقعی است، تأثیر خود را بر روی او می گذارد و در ذهن مخاطب مقایسه ای شکل می گیرد. بحرانی که اینستاگرام در زندگی ما ایجاد کرده آن است که نمی توانیم بپذیریم در زندگی همۀ افراد سختی ها و مشکلاتی وجود دارد.بحث در مورد تأثیر شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی افراد است. در عصر حاضر زندگی بدون رسانه اصلاً قابل تصور نیست. رسانه ها زندگی ما را کاملاً احاطه کرده اند و نقش پررنگی در زندگی ما دارند. در همه جای دنیا رسانه ها یکی از ارکان اطلاع رسانی و فرهنگ سازی هستند. در این میان شبکه های اجتماعی زمینه ساز ارتباطات بدون مرز شده اند و به تبع آن تأثیرات شبکه های اجتماعی بر زندگی افراد بسیار گسترده است.
اشتباه است اگر بگوییم رسانه ها و به خصوص شبکه های اجتماعی کارکرد مثبت ندارند. هر تکنولوژی یک وجه مثبت و یک وجه منفی دارد. شبکه های اجتماعی نیز کارکردهای مثبت و منفی بسیاری دارند. دستاوردهای مثبت آن عبارتند از: امکان اشتراک علایق با افراد در سراسر جهان، آشنایی با نظرات و سلایق گوناگون، بسترسازی برای مشارکت ها و پویش های اجتماعی حول محورهای گوناگون، انتشار آزادانۀ اخبار و اطلاعات (که البته تبعات منفی نیز دارد؛ اما به مرور زمان تفکر انتقادی و قدرت تحلیل افراد را رشد می دهد و در نهایت باعث تقویت خرد جمعی می شود)، ایجاد تحرک اجتماعی، افزایش صمیمیت بین انسان ها، امکان تولید محتوا توسط همگان، بسترسازی برای تبلیغات به خصوص برای کارآفرینان و سرپرستان خانوار و. …
علاوه بر تمام دستاوردهای مثبت، شبکه های اجتماعی کارکردهای منفی هم دارد. از جمله: انتشار شایعات و اخبار کذب (که تا حدی با افزایش سواد رسانه ای قابل مدیریت است)، نقض حریم خصوصی افراد، انزوا و دوری از محیط ها و نزدیکان حقیقی، ایجاد تأثیرات منفی رفتاری (مثل ادبیات خاص فضای مجازی، شکل حضور خاص افراد در این فضا که ممکن است با شخصیت حقیقی خود فرد متفاوت باشد و به ازخودبیگانگی منجر شود و غیره)، و…
همچنین تحقیقاتی صورت گرفته است که نشان می دهد تعریف زن مطلوب، دختر و پسر مطلوب و. .. در شبکه های اجتماعی چیست. به عنوان مثال دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تحقیقی در شهر تهران انجام داده اند که نشان می دهد تأثیر شبکه های اجتماعی بر تمایل افراد نسبت به عمل های زیبایی چگونه است. شبکه های اجتماعی می توانند حتی سبک پوشش ما را هم تغییر دهند. یا آن که می توانند برای مخاطبان ذائقه سازی کنند. یکی دیگر از تأثیرات مهم شبکه های اجتماعی، افزایش میل به مصرف در مخاطب است.
در سال های گذشته افراد به دنبال تولید و همچنین استفادۀ حداکثری از داشته های خود بودند. ولی وقتی مخاطب در این فضا با تنوع لباس، وسایل دکوری، ظرف ها و وسایل آشپزخانه و. .. مواجه می شود، ممکن است به مرور به مصرف گرایی ترغیب شود. چیدمان و تنوع وسایل در بعضی عکس ها به نحوی است که در آتلیه ها هم ساعت ها زمان می برد تا اینچنین صحنه ای ساخته شود. البته اگر این عکس ها در صفحات مشخص و با هدف مشخص همچون تبلیغات گذاشته شود، اشکالی ندارد. اما اگر به عنوان سبک عادی یک زندگی در خانه ای معمولی معرفی شود، آسیب زاست. خانمی خانه دار که همسرش کارگر یا کارمند ساده است، وقتی با این صحنه ها مواجه می شود، چه مقایسه ای در ذهنش شکل می گیرد؟ این گونه نمایش دادن ها شاید دور از رحم و انصاف باشد.
سبک ارتباطات شبکه های اجتماعی
می توان گفت ارتباط با دوستان و آشنایان همواره جزئی از زندگی بشر بوده است. اما با ورود شبکه های اجتماعی، شکل ارتباطاتمان تغییر کرد. همان طور که انسان همواره غذا درست می کرد؛ اما امروزه غذا را با چیدمانی متفاوت تدارک می بیند تا قابلیت انتشار عکس آن در صفحۀ اجتماعی میسر باشد. در مورد ارتباطات و رفت و آمدها هم همین طور است. به عنوان مثال می خواهیم به نحوی دورهم جمع شویم که بتوان عکس هایی را از این دیدار منتشر کرد، یا مهمانی هایی ترتیب دهیم که مورد توجه و پسند دیگران باشد، یا دوستانمان را به نحوی انتخاب کنیم که منزلت اجتماعی داشته باشند.
مسأله ای که مرا آزار می دهد ارتباطاتی است که بر اساس منفعت شکل می گیرد که شبکه های اجتماعی هم به آن دامن می زند. گاهی می بینیم اگر مخاطب ببیند تعداد دنبال کنندگان یک صفحه بالاست، کامنتی می گذارد تا مورد توجه قرار گیرد و اگر تعداد مخاطبین کم باشد، از کنار مهم ترین اتفاقات آن صفحه بدون هیچ واکنشی می گذرد.
این درد بزرگی است که شبکه های اجتماعی روحیۀ منفعت طلبی انسان را برای ما عیان می کند. گاهی آدم ها با کسانی معاشرت می کنند که برایشان آورده داشته باشند. این روحیه روابط را پیچیده تر می کند و این سؤال را ایجاد می کند که احساس طرف مقابل صادقانه است یا خیر. پس تکلیف انسانیت و علاقه و دوستی چه می شود؟
گرد آورنده : سرکار خانم ظریف ( مربی پیش2 )
تایید کننده : سرکار خانم هامونی ( مدیریت آموزشگاه )
منبع: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی