لجبازی یا مصمم بودن : لطفا بین لجبازی با مصمم بودن فرق بگذارید و ابتدا اطمینان حاصل کنید که آیا کودک شما لجباز است یا مصمم. مصمم بودن یعنی سرسختی مثبت در رسیدن به اهداف سودمند و غلبهی بر موانع. اغلبِ والدینی که خودشان اینگونه هستند، دلشان میخواهد کودکشان نیز از عزم راسخ برخوردار باشد. بنابراین سرسختی کودکی که برای پیروزی در یک رقابت ورزشی تلاش میکند، نباید با سرسختی یک کودک لجباز همسان تعبیر شود، چراکه لجبازی یعنی پافشاری مصرانهای که از روی جهل و ناپختگی باشد. کودک لجباز به هیچوجه حاضر نیست کوچکترین تغییری در رویهی خود ایجاد کند و هدفش صرفا این است که ساز مخالف بزند و نهایتا حرف خودش را به کُرسی بنشاند. مثلا سرسختی بیجا در انتخاب غذا یا لباس چیزی جز لجبازی و کجخلقی ناموجه نیست. به بیان دیگر، سرسختی در وجه مثبت حاکی از قاطعیت و ارادهی قوی و در وجه منفی بیانگر لجبازی و ستیزهجویی است.
مراقب رفتارمان باشیم : بچهها از طریق تجربه و مشاهدهی اَعمال و رفتار اطرافیانشان یاد میگیرند. اگر آنها والدین خود را همیشه در حال جروبحث ببینند، هیچ عجیب نیست که این رفتار را تقلید کنند. اختلافات زناشویی باعث برهم خوردن آرامش منزل و ایجاد محیطی متشنج میشود که روی خلقوخو و رفتار کودکان تأثیر خواهد گذاشت. مطالعات نشان داده است اختلافات والدین میتواند به گوشهگیری اجتماعی یا حتی پرخاشگری کودکان منجر شود.
گاهی اوقات والدین بهقدری از لجبازی کودک خود به سُتوه میآیند که دیگر نمیدانند چگونه عصبانیت و پرخاشگری او را کنترل کنند. اما اگر بدون فکر وارد عمل شوید، ممکن است ناخواسته رفتار غلطی از خودتان بروز بدهید که لجبازی او را تشدید کند. مثلا اگر کودکتان تقریبا به هرچیزی که میگویید جوابِ «نه» میدهد، باید از خودتان بپرسید که آیا شما نیز زیاد «نه» میگویید. اگر به این نتیجه رسیدید که خودتان نیز این کلمهی منفی را زیاد تکرار میکنید، پس حواستان باشد که در تقویت رفتار منفی او بیتأثیر نبودهاید.سوزان اِستیفلمَن، مشاور ازدواج و خانواده، «بازی بله گفتن» را پیشنهاد میکند تا بتوانید پاسخهای منفی کودک لجباز خود را به پاسخهای مثبت تغییر بدهید. در این بازی سؤالاتی از کودکتان بپرسید که احتمالا به آنها پاسخ مثبت خواهد داد: «بستنی دوست داری مگه نه؟»، «دوست داری با اسباببازیهات بازی کنی؟»، «دوست داری دایناسورت رو ببینی که داره توی وان حموم شنا میکنه؟» و امثال اینها. تقویت پاسخ مثبت باعث میشود که کودکتان احساس کند حرفش را میشنوید و درکش میکنید.
آرامش خود را حفظ کنید:
اگر به لجبازی کودک خود با داد و بیداد پاسخ بدهید، گفتوگوی عادیِ بین شما و کودکتان در نهایت به جایی کشیده خواهد شد که از هر دو طرفتان فقط صدای جیغ شنیده میشود. داد و بیداد شما در واقع جرقهای است برای شروع یک درگیری کلامی که فقط اوضاع را بدتر میکند. یادتان باشد که او کودک و ناپخته است و شما که بالغ و فهمیده هستید وظیفه دارید جریان گفتوگو را به سمتی هدایت کنید که به یک نتیجهی معقول برسید. به کودک خود کمک کنید تا متوجه شود که باید دست از لجبازی بردارد و آنچه را شایسته است انجام بدهد.
به او احترام بگذارید:
اگر انتظار دارید کودکتان به شما و تصمیماتتان احترام بگذارد، شما نیز باید به او احترام بگذارید. یادتان باشد که نمیتوانید با تحمیل قدرت کودک خود را به حرفشنوی وادار کنید.
چند راهکار ساده برای داشتن یک رابطهی توأم با احترام عبارتند از:بهجای امر و نهی کردن به دنبال ایجاد زمینههای مشارکت و همیاری باشید؛اگر چند فرزند دارید باید بین قوانین تربیتی همهی فرزندانتان یک ارتباط منطقی و نامتناقض وجود داشته باشد و نیز نباید در اِعمال این قوانین، فقط چون برای خودتان راحتتر است سهلانگاری کنید؛هرگز افکار و احساسات کودکتان را نادیده نگیرید و با او ابراز همدردی کنید؛بگذارید کودکتان کارهایی را که بدون کمک شما میتواند از پسِ انجامشان بربیاید خودش انجام بدهد و از اینکه گوشهی کار را بگیرید تا از بار مسئولیتش کم شود بپرهیزید تا به این ترتیب به او نشان بدهید که مورد اعتماد شماست؛حرف و عملتان باید یکی باشد.
با کودکتان ارتباط برقرار کنید : برقراری ارتباط یک مسیر دوطرفه است. اگر میخواهید کودک لجباز شما به حرفتان گوش کند، اول از همه باید حرف او را بشنوید. کودکان لجباز اگر احساس کنند که قرار نیست حرفشان را بشنوید، ممکن است فورا حالت تدافعی به خود بگیرند. پس هروقت کودکتان روی انجام دادن یا ندادن کاری لجبازی کرد، بهجای اینکه بلافاصله حکم صادر کنید و فرصت شنیده شدن را از او بگیرید، با نرمی و ملایمت به کودک خود نزدیک شوید و به یک گفتوگوی سالم دعوتش کنید تا او نیز بتواند علت مخالفتش را توضیح بدهد وقتی کودک خود را به انجام کاری مجبور میکنید، خودتان باعث میشوید که نافرمانی کند و دقیقا به انجام همان کاری که نهی کردهاید ترغیب شود. این مقاومت کودک در واقع یک واکنش غریزی در پاسخ به اجبار است که البته محدود به ردهی سنی خاصی نیست و در بزرگسالان نیز اتفاق میافتد.مثلا اگر از وقت خواب کودک ششسالهتان گذشته است و او هنوز اصرار دارد که کارتون تماشا کند، نباید با اجبار به سمت تختخواب هدایتش کنید. در عوض کنارش بنشینید و خودتان را به کارتونی که تماشا میکند علاقهمند نشان بدهید تا با مشاهدهی ابراز همدلی شما نرم شود و راحتتر به حرفتان گوش کند. کودکانی که با والدین یا پرستار خود ارتباط خوبی دارند، تمایل بیشتری به مشارکت و فرمانپذیری نشان میدهند. برقراری رابطهی محکم با کودکان نافرمان کمک میکند راحتتر با یکدیگر کنار بیایید.برای اینکه رابطهی خود را با کودک لجبازتان تقویت کنید، اولین قدم را همین امروز بردارید و با یک آغوش گرم شروع کنید.
گردآورنده : سرکار خانم ابریشمی ( مربی پیش1)
تایید کننده : سرکار خانم هامونی (مدیریت آموزشگاه)
منبع: سایت اندیشه و تفکر خانواده موفق